از زمان پرتاب ماژول فضایی «تیان هه» به عنوان ماژول مرکزی ایستگاه فضایی «تیان گونگ» چین در سال ۲۰۲۱ تاکنون، در این ایستگاه فضایی نزدیک به صد آزمایش علمی فضایی انجام شده که با مجموعه‌ای از دستاوردهای تحقیقاتی مهم نیز همراه بوده است. اکنون در پی اتصال فضاپیمای «شن جو-۱۸» به ایستگاه فضایی و استقرار فضانوردان جدید در این ایستگاه، چهار پروژه علمی جدید از جمله یک آزمایش علوم زیستی و اکولوژیک و یک آزمایش قرار دادن مواد در معرض فضای خارج از ماژول فضایی (material extravehicular exposure) نیز انجام خواهد شد و در جریان این آزمایش‌ها، برای نخستین بار پرورش ماهی در فضا محقق خواهد شد. لازم به ذکر است بیش از ۱۰۰ آزمایش علمی برای انجام شدن در ایستگاه فضایی «تیان گونگ» انتخاب شده که در آینده با پرتاب فضاپیماهای بیشتر به ایستگاه فضایی، انجام خواهند شد.

عکس: کمد آزمایش آزمایش علوم زیستی و اکولوژیک فضایی

آزمایش «پرورش ماهی در فضا» چیست؟

یک تانک ماهی این بار برای انجام آزمایش پرورش ماهی در فضا، با فضاپیمای «شن جو-۱۸» به ایستگاه فضایی منتقل شده است. در این تانک ماهی چهار گورخرماهی و علف شاخی مغروق (Ceratophyllum demersum) قرار داده شده و تانک ماهی نیز مجهز به کارکردهایی نظیر تغذیه خودکار، کنترل دما و نورپردازی است. به علاوه، این تانک ماهی همچنین می تواند تخم های ماهی را جمع آوری کند تا در آینده برای تحقیقات بیشتر دانشمندان، توسط فضانوردان به زمین بازگردانده شوند.

گورخرماهی یک گونه رایج مورد استفاده در تحقیقات آزمایشگاهی (Experimental animal models) است که ژنوم آن با انسان ۷۰ درصد شباهت دارد. به گفته جانگ وی، محقق مرکز مهندسی و فناوری فضایی آکادمی علوم چین: «گورخرماهی و علف شاخی مغروق یک اکوسیستم کوچک را تشکیل می دهند. در عین حال، گورخرماهی یک نوع جانور مهره دار کوچک است که روی آن، مطالعات کاهش تراکم استخوان (Osteopenia) و آتروفی عضلانی در فضا را انجام خواهیم داد و بر این اساس، یک سری مطالعات را به پیش خواهیم برد.»

عکس: تانک ماهی مخصوص ایستگاه فضایی

آزمایش های بیشتر در راه هستند

با انجام کمپینی به منظور اخذ پیشنهادها درباره تعیین فهرست آزمایش های ایستگاه فضایی چین در سال ۲۰۲۳، نزدیک به هزار پیشنهاد آزمایش دریافت شده که از میان آنها، بیش از ۱۰۰ مورد انتخاب شده اند. قرار است با پرتاب فضاپیماهای باری «تیان جو-۸»، «تیان جو-۹» و «تیان جو-۱۰»، این آزمایش های برگزیده نیز در ایستگاه فضایی «تیان گون» انجام شوند.

عکس: فضانورد در حال انجام آزمایش فضایی (عکس تولید شده با هوش مصنوعی)

از میان این آزمایش ها می توان به آزمایش «موش فضایی» اشاره کرد. جانگ وی در این باره می گوید: «در این آزمایش یک موش کوچک را در ایستگاه فضایی پرورش می دهیم و آن را به زمین می برگردانیم و سپس، تحقیقات علمی مربوط به کاهش تراکم استخوان، آتروفی عضلانی، سیستم ایمنی و اعصاب را انجام خواهیم داد. این آزمایش برای بقای طولانی مدت انسان در فضا اهمیت زیادی دارد.»